Cando era novo, tiña unha obsesión polas palabras. Non por todas, debo recoñecelo, só por algunhas que suscitaban en min certo desacougo. Unha destas palabras era “liberdade”.

Un rapaz que vivía nunha situación típica daqueles tempos, preocupado por todo canto estaba a acontecer ó seu carón; desde as músicas que non entendíamos pero nos gustaban ata os acontecementos políticos que sacudían estas terras,nada nos era indiferente. Daquela se nos chamaba sen mais “pasotas”. Non era un pasotismo aquel que fixera honor ao concepto que a sociedade manexaba. A verdade é que non se desentendía un de nada; o que si pasaba era que de ser conscientes da porcallada da sociedade só nos quedaba fuxir. Cando a esquerda empezaba a poñer garabata, a ser escoltada e se fotografaba compracentemente co máis “Jet” dos “jet”, os nosos adolescentes bandullos revolvíanse de noxo e odiaban a hipocrisía a que nos víamos abocados. Nos pequenos cafés das vilas, creábamos un mundo á nosa medida, onde caladamente se esquencía todo o que acontecía fora. Nada nos movía máis que meternos por onde fora aquelas drogas novas que nos ía poñendo o sistema a tiro e que enriquecían a tanto sinvergonza. Era como se dixeramos: “Queredes matarnos, pois morreremos, pero por favor deixádenos en paz que en paz marcharemos”. Andado o tempo, vendo que as drogas non daban resultado, inventaron a SIDA, sofisticado xenocidio para unha xeración que verdadeiramente era libre. E digo que era libre, porque independentemente da sociedade, tumbaba por primeira vez na historia ás cabezas do poder, de todo poder, non loitando contra delas, senón aproveitando a inercia por elas provocada, ignorándoas coma nunca antes se fixera. Ese era o monstro da nosa xeración, ese era o poder das nosas vidas. Logo foron morrendo os máis xerosos e libres, e os demais adaptámonos a certo xogo, perdemos a liberdade non porque nola sacaran senón porque deixamos de vivila.

      Neses anos, escribín unha pequena definición do que era a “liberdade”, unha definición que se volvería contra miña e privaría o meu corpo de vivir as cousas coma ata daquela as vivira. Non foi que perdera a razón pero sei que nese momento se me fixo estraña. E por largo tempo considerei pensamento crítico aquelo que hoxe considero pura descrición:

“Bonito termo o de Liberdade. Ollamos como a todo o mundo se lle enche a boca ó pronuncialo.

Nas verbas, en todas, hai certa actitude comunicativa, isto é obvio, mais esa comunicación só se da se hai acordo entre os falantes. As palabras son neste sentido acordos entre as persoas que as manexan. De aí que o significado de moitas, o non haber un acordo pactado, sexa o principal atranco para o entendemento humano. Liberdade é, sen dúbida ningunha, unha cousa para o neoliberal e outra ben diferente para o marxista, para a ama de casa burguesa que para o que anda tocando polas rúas, en fin, que é un termo sen significado pactado por iso se emprega de tantos e tan variados xeitos. Penso que non descubro nada novo e que tal vez son moi simple, pero todo isto ven a conto de observar o que nos contan que está a suceder no mundo. Quizá o que escrebe, de certo, non teña nada claro o significado deste termo, quizá non ollarán os ollos o día onde o pronuncialo todos saibamos do que falamos, pero ata daquela podémonos contentar non intentando descubrir o que é senón o que non é. No descarte darémonos conta de que coincidimos moitos máis humanos dos que cremos. Polo momento eu sei que aquel que a define está mentindo. Ninguén pode facer nada no seu nome que non sexa prexudicial para o ser que somos, porque a liberdade non se define, se busca, e só denunciando a súa negación poderemos atopar o camiño que a ela nos conduza.”

Velaí o engano do meu pensamento que non podendo definir positivamente buscou na negación o camiño. Hoxe tal vez descubro que iso de “camiño” só é un concepto snob, unha metáfora que engana a razón sutilmente. Pois a verdade de todo é que non hai camiño, que a metáfora que mellor define o que somos resólvese en espacios gañados á fraga, incomunicados parcialmente ou en orixe, claros que se van abrindo naturalmente, que as veces se unen uns a outros e deforestan vastas rexións, normalmente a feito, sen outra intención que a de evitar ser devorados pola selva. A liberdade non sería, nesta metáfora, mais ca desbrozadora, a fouciña que nos deixa seguir vivindo. ¿Quen pode definir o que só é un instinto vital, si non é dicindo que é precisamente un instinto vital? Polo de agora, sen ser capaz de ver tódalas árbores e malezas, eu sigo a limpar o monte para que non arda e se forren, os madeireiros, ás miñas costas.